Friday, December 17. 2004
De verre plaats (2)
Zoals eerder gezegd komt het karakter you 攸 32 keer voor in de I Tjing. In die 32 keer kunnen we vijf zinspatronen onderscheiden waar het karakter in voorkomt.
1. 利有攸往: 24-0, (25-2,) 26-3, 28-0, 32-0, 41-0, 41-6, 42-0, 43-0, 45-0, 57-0, 22-0
2. 無攸利: 4-3, 19-3, 25-6, 27-3, 32-1, 34-6, (37-2,) 45-3, 54-0, 54-6, 64-0
3. 有攸往: (2-0,) 14-2, 36-1, 40-0, 44-1
4. 不利有攸往: 23-0, 25-0
5. 勿用有攸往: 3-0, 33-1
Youwang 攸往 zie ik hier als een tocht naar de randgebieden van het rijk. Wang betekent zoveel als "een reis beginnen" (Jinwen Changyong Zidian 金文常用字典; p. 197). In de bronsversie van dit karakter vinden we het component wang 王, 'koning'. Normaliter wordt gezegd dat dit de uitspraak aangeeft, maar in mijn visie zou het ook de betekenis kunnen bepalen: het is de koning die gaat.
Uit onderstaande voorbeelden komt het beeld dat het pas goed is om een youwang te ondernemen als aan het thuisfront alles in orde is.
Patroon 1: 利有攸往
"Voordeel om een youwang te hebben".
Bv.
26-3: 良馬逐。利艱貞。曰閑輿衛。利有攸往。
"Achtervolging met goede paarden. Het heeft voordeel om een hardetijdenraadpleging te houden. Er wordt gezegd: Gebruik strijdwagens als blokkage ter verdediging. Voordeel om een youwang te hebben."
Jian 艱 staat voor 'zware, moeilijke tijden' (金文常用字典; p. 1097, Jiaguwen Zidian 甲骨文字典; p. 1464). Een divinatie/raadpleging werd niet uitsluitend gehouden om te wéten wat er zou gebeuren, maar voornamelijk om te bepálen wat er zou gebeuren: het was een overeenkomst met de voorouders. Jij zorgt voor hun natje en droogje in de vorm van offergaven, dan zorgen zij dat er geen calamiteiten plaatsvinden. Dit vinden we ook een beetje terug in een bijbetekenis van jian 艱: het rouwen om de dood van (een van) je ouders (Hanyu Da Zidian 漢語大字典; p. 3171). Je ouder(s) zijn na hun dood in staat geluk en ongeluk over je uit te storten, van hun steun moet je dus verzekerd zijn.
Een 'hardetijdenraadpleging' zou bedoeld kunnen zijn om in moeilijke tijden (of na de dood van een ouder) de steun van de voorouders te krijgen. Met die steun, en met goed materieel, kan het gunstig zijn om een youwang te houden.
Patroon 2: 無攸利
"Geen voordeel uit/van de you". Uit de randgebieden komt geen voordeel.
Bv.
4-3: 勿用取女。見金夫。不有躬。無攸利。
"Pas niet 'het nemen van de vrouw' toe. De bronswerker moet worden gezien. Doe niets persoonlijk. Uit de randgebieden komt geen voordeel."
Qu 取 betekent meestal 'nemen, toeëigenen'. In de Shang-tijd was het waarschijnlijk ook de naam van een offerritueel (甲骨文字典; p. 292). Een 取女 zou daarmee een vrouw kunnen zijn die wordt geofferd, wellicht om iets te verkrijgen. In bronsinscripties was qu 取 o.a. een afkorting voor zou 郰, de naam van een stad (金文常用字典; p. 292). Dit zou 取女 'een vrouw uit Zou' maken, maar dit is onwaarschijnlijk.
[Toevoeging 21-12-2004 Tsung-Tung Chang zegt in Der Kult der Shang-Dynastie im Spiegel der Orakelinschriften over qu 取: "
ist identisch mit dem heutigen Zeichen 取. In Orakelinschriften hat es, außer der heute üblichen Bedeuting "nehmen", auch die Bedeutung "Kulthandlung". Hsü Shen erklärte die Struktuur dieses Zeichens met dem alten Brauch, das linke Ohr des erlegten Wildes oder des erschlagenen Feindes als Trophäe abzuschneiden. Daher bin ich der Ansicht, daß dieses Zeichen die Darbringung eines Ohrs als Symbopfer bedeutet." (p. 171) ]
勿用取女 komt ook voor in Het Oordeel van 44. Daar staat dat de vrouw zhuang 壯 is. Zhuang 壯 betekent 'sterk, krachtig', maar stond vroeger ook voor de leeftijd van 30 jaar (漢語大字典; p. 428 ) . In de Li Ji 禮記 lezen we: "人生十年曰幼學，二十日弱冠，三十曰壯，有室." "In een mensenleven heet de leeftijd vanaf 10 jaar 'studerend kind', vanaf 20 jaar 'jong (maar) met hoed' (=volwassen HM), vanaf 30 jaar zhuang 壯, dit is 'trouwen'." Een man werd geacht te trouwen rond zijn dertigste, een vrouw rond haar twintigste of liefst nog eerder. Een vrouw die zhuang 壯 was, was dus te oud om te 'nemen', te trouwen.
見金夫: jin 金 is metaal, maar werd in de Zhou-tijd voornamelijk gebruikt om brons aan te duiden (金文常用字典; p. 1111). Fu 夫 is een vakman, een soldaat, een ambtenaar, of iemand die handwerk verricht (漢語大字典; p. 521).
不有躬: bu you 不有 betekent letterlijk 'niet hebben', maar dit wordt in de I Tjing eerder afgekort met wu 無. Bu you 不 lijkt dan meer een werkwoord te zijn, een actie, in plaats van een conditie: 'niet aanwezig zijn'. Gong 躬 is 'lichaam', maar ook 'persoonlijk', 'uit/voor jezelf' (漢語大字典; p. 3808 ). Bu you gong 不有躬 zou 'zonder lichaam' kunnen betekenen, maar dat vind ik nogal knullig, om niet te zeggen vreemd, klinken.
De situatie is hier zodanig dat er geen vrouw genomen kan worden. Dit brengt de familielijn in gevaar. Daarom moet eerst het bronswerk (rituele voorwerpen, giften voor de voorouders) in orde zijn. Zolang dit niet geregeld is kan je niets ondernemen. De buitengebieden kunnen je hier niet van dienst zijn (ze kunnen bv. geen vrouw leveren).
Patroon 3: 有攸往
"Heb een youwang". Onderneem een tocht naar de randgebieden.
Bv.
14-2: 大車以載。有攸往。無咎。
"Een grote wagen voor transport. Onderneem een tocht naar de randgebieden.(Er wordt) geen ongeluk (gestuurd)."
Jiu 咎 betekent 'ongeluk', 'schuld', of 'de schuldigen straffen' (漢語大字典; p. 608 ), maar stond in de Shang-tijd voor 'van bovenaf gezonden ongeluk' (甲骨文字典; p. 896). Dat vond ik wel mooi klinken, dus heb ik het hier overgenomen.Voor mooi is soms ook wat te zeggen.
Patroon 4: 不利有攸往
"Geen voordeel uit het hebben van een youwang". Het is niet zinvol om een tocht naar de randgebieden te ondernemen.
Bv.
23-0: 剝.不利有攸往。
"Gestroopt. Geen voordeel uit het hebben van een youwang".
Bo 剝 is 'strippen', 'in stukken snijden', 'slijten', 'afbladderen', 'afbreken'. Deze betekenissen hebben iets van verwaarlozing in zich. Ook: 'met geweld verwijderen' (漢語大字典; p. 346). In tijden van bo 剝 kan het maken van verre reizen geen voordeel bieden. Een youwang werd gebruikt voor inspecties, maar ook om indruk te maken, om te laten zien wie er nog steeds aan de macht is. Maar een koning kan pas gerustgesteld het thuisfront verlaten als daar geen problemen zijn. In een tijd van bo 剝 is dat niet het geval.
Patroon 5: 勿用有攸往
"Pas niet het ondernemen van een youwang toe". Een youwang is hier niet het juiste middel.
Bv.
33-1: 遯尾.厲.勿用有攸往。
"Terugtrekken bij de staart. Ongeluk. Pas niet het ondernemen van een youwang toe."
Wei 尾 was in de Shang-tijd waarschijnlijk de naam van een leenstaat ('方國名', 甲骨文字典; p. 945). Het karakter uit die tijd laat een man/dier met een staart zien, en 'staart' is dan ook de gangbare vertaling. Wei 尾 betekent echter ook 'paren/copuleren van dieren', en dat zou de vertaling 'terugtrekken tijdens het paren' maken. Leuk bedacht, maar waarschijnlijk gaat het hier om een militaire handeling. Wei 尾 betekent ook 'dat wat nog niet is afgemaakt, het laatste restje, dat wat er bijhangt' (漢語大字典; p. 967). Dit geeft de impressie dat het leger terugtrekt terwijl de slag nog niet is afgemaakt c.q. is gewonnen. Wei 尾 betekent ook 'landgrens', dat zou de vertaling 'terugtrekken aan de grens' maken. Da's natuurlijk niet zo goed in een oorlog. Ongeluk!
1. 利有攸往: 24-0, (25-2,) 26-3, 28-0, 32-0, 41-0, 41-6, 42-0, 43-0, 45-0, 57-0, 22-0
2. 無攸利: 4-3, 19-3, 25-6, 27-3, 32-1, 34-6, (37-2,) 45-3, 54-0, 54-6, 64-0
3. 有攸往: (2-0,) 14-2, 36-1, 40-0, 44-1
4. 不利有攸往: 23-0, 25-0
5. 勿用有攸往: 3-0, 33-1
Youwang 攸往 zie ik hier als een tocht naar de randgebieden van het rijk. Wang betekent zoveel als "een reis beginnen" (Jinwen Changyong Zidian 金文常用字典; p. 197). In de bronsversie van dit karakter vinden we het component wang 王, 'koning'. Normaliter wordt gezegd dat dit de uitspraak aangeeft, maar in mijn visie zou het ook de betekenis kunnen bepalen: het is de koning die gaat.
Uit onderstaande voorbeelden komt het beeld dat het pas goed is om een youwang te ondernemen als aan het thuisfront alles in orde is.
Patroon 1: 利有攸往
"Voordeel om een youwang te hebben".
Bv.
26-3: 良馬逐。利艱貞。曰閑輿衛。利有攸往。
"Achtervolging met goede paarden. Het heeft voordeel om een hardetijdenraadpleging te houden. Er wordt gezegd: Gebruik strijdwagens als blokkage ter verdediging. Voordeel om een youwang te hebben."
Jian 艱 staat voor 'zware, moeilijke tijden' (金文常用字典; p. 1097, Jiaguwen Zidian 甲骨文字典; p. 1464). Een divinatie/raadpleging werd niet uitsluitend gehouden om te wéten wat er zou gebeuren, maar voornamelijk om te bepálen wat er zou gebeuren: het was een overeenkomst met de voorouders. Jij zorgt voor hun natje en droogje in de vorm van offergaven, dan zorgen zij dat er geen calamiteiten plaatsvinden. Dit vinden we ook een beetje terug in een bijbetekenis van jian 艱: het rouwen om de dood van (een van) je ouders (Hanyu Da Zidian 漢語大字典; p. 3171). Je ouder(s) zijn na hun dood in staat geluk en ongeluk over je uit te storten, van hun steun moet je dus verzekerd zijn.
Een 'hardetijdenraadpleging' zou bedoeld kunnen zijn om in moeilijke tijden (of na de dood van een ouder) de steun van de voorouders te krijgen. Met die steun, en met goed materieel, kan het gunstig zijn om een youwang te houden.
Patroon 2: 無攸利
"Geen voordeel uit/van de you". Uit de randgebieden komt geen voordeel.
Bv.
4-3: 勿用取女。見金夫。不有躬。無攸利。
"Pas niet 'het nemen van de vrouw' toe. De bronswerker moet worden gezien. Doe niets persoonlijk. Uit de randgebieden komt geen voordeel."
Qu 取 betekent meestal 'nemen, toeëigenen'. In de Shang-tijd was het waarschijnlijk ook de naam van een offerritueel (甲骨文字典; p. 292). Een 取女 zou daarmee een vrouw kunnen zijn die wordt geofferd, wellicht om iets te verkrijgen. In bronsinscripties was qu 取 o.a. een afkorting voor zou 郰, de naam van een stad (金文常用字典; p. 292). Dit zou 取女 'een vrouw uit Zou' maken, maar dit is onwaarschijnlijk.
[Toevoeging 21-12-2004 Tsung-Tung Chang zegt in Der Kult der Shang-Dynastie im Spiegel der Orakelinschriften over qu 取: "
ist identisch mit dem heutigen Zeichen 取. In Orakelinschriften hat es, außer der heute üblichen Bedeuting "nehmen", auch die Bedeutung "Kulthandlung". Hsü Shen erklärte die Struktuur dieses Zeichens met dem alten Brauch, das linke Ohr des erlegten Wildes oder des erschlagenen Feindes als Trophäe abzuschneiden. Daher bin ich der Ansicht, daß dieses Zeichen die Darbringung eines Ohrs als Symbopfer bedeutet." (p. 171) ]勿用取女 komt ook voor in Het Oordeel van 44. Daar staat dat de vrouw zhuang 壯 is. Zhuang 壯 betekent 'sterk, krachtig', maar stond vroeger ook voor de leeftijd van 30 jaar (漢語大字典; p. 428 ) . In de Li Ji 禮記 lezen we: "人生十年曰幼學，二十日弱冠，三十曰壯，有室." "In een mensenleven heet de leeftijd vanaf 10 jaar 'studerend kind', vanaf 20 jaar 'jong (maar) met hoed' (=volwassen HM), vanaf 30 jaar zhuang 壯, dit is 'trouwen'." Een man werd geacht te trouwen rond zijn dertigste, een vrouw rond haar twintigste of liefst nog eerder. Een vrouw die zhuang 壯 was, was dus te oud om te 'nemen', te trouwen.
見金夫: jin 金 is metaal, maar werd in de Zhou-tijd voornamelijk gebruikt om brons aan te duiden (金文常用字典; p. 1111). Fu 夫 is een vakman, een soldaat, een ambtenaar, of iemand die handwerk verricht (漢語大字典; p. 521).
不有躬: bu you 不有 betekent letterlijk 'niet hebben', maar dit wordt in de I Tjing eerder afgekort met wu 無. Bu you 不 lijkt dan meer een werkwoord te zijn, een actie, in plaats van een conditie: 'niet aanwezig zijn'. Gong 躬 is 'lichaam', maar ook 'persoonlijk', 'uit/voor jezelf' (漢語大字典; p. 3808 ). Bu you gong 不有躬 zou 'zonder lichaam' kunnen betekenen, maar dat vind ik nogal knullig, om niet te zeggen vreemd, klinken.
De situatie is hier zodanig dat er geen vrouw genomen kan worden. Dit brengt de familielijn in gevaar. Daarom moet eerst het bronswerk (rituele voorwerpen, giften voor de voorouders) in orde zijn. Zolang dit niet geregeld is kan je niets ondernemen. De buitengebieden kunnen je hier niet van dienst zijn (ze kunnen bv. geen vrouw leveren).
Patroon 3: 有攸往
"Heb een youwang". Onderneem een tocht naar de randgebieden.
Bv.
14-2: 大車以載。有攸往。無咎。
"Een grote wagen voor transport. Onderneem een tocht naar de randgebieden.(Er wordt) geen ongeluk (gestuurd)."
Jiu 咎 betekent 'ongeluk', 'schuld', of 'de schuldigen straffen' (漢語大字典; p. 608 ), maar stond in de Shang-tijd voor 'van bovenaf gezonden ongeluk' (甲骨文字典; p. 896). Dat vond ik wel mooi klinken, dus heb ik het hier overgenomen.Voor mooi is soms ook wat te zeggen.
Patroon 4: 不利有攸往
"Geen voordeel uit het hebben van een youwang". Het is niet zinvol om een tocht naar de randgebieden te ondernemen.
Bv.
23-0: 剝.不利有攸往。
"Gestroopt. Geen voordeel uit het hebben van een youwang".
Bo 剝 is 'strippen', 'in stukken snijden', 'slijten', 'afbladderen', 'afbreken'. Deze betekenissen hebben iets van verwaarlozing in zich. Ook: 'met geweld verwijderen' (漢語大字典; p. 346). In tijden van bo 剝 kan het maken van verre reizen geen voordeel bieden. Een youwang werd gebruikt voor inspecties, maar ook om indruk te maken, om te laten zien wie er nog steeds aan de macht is. Maar een koning kan pas gerustgesteld het thuisfront verlaten als daar geen problemen zijn. In een tijd van bo 剝 is dat niet het geval.
Patroon 5: 勿用有攸往
"Pas niet het ondernemen van een youwang toe". Een youwang is hier niet het juiste middel.
Bv.
33-1: 遯尾.厲.勿用有攸往。
"Terugtrekken bij de staart. Ongeluk. Pas niet het ondernemen van een youwang toe."
Wei 尾 was in de Shang-tijd waarschijnlijk de naam van een leenstaat ('方國名', 甲骨文字典; p. 945). Het karakter uit die tijd laat een man/dier met een staart zien, en 'staart' is dan ook de gangbare vertaling. Wei 尾 betekent echter ook 'paren/copuleren van dieren', en dat zou de vertaling 'terugtrekken tijdens het paren' maken. Leuk bedacht, maar waarschijnlijk gaat het hier om een militaire handeling. Wei 尾 betekent ook 'dat wat nog niet is afgemaakt, het laatste restje, dat wat er bijhangt' (漢語大字典; p. 967). Dit geeft de impressie dat het leger terugtrekt terwijl de slag nog niet is afgemaakt c.q. is gewonnen. Wei 尾 betekent ook 'landgrens', dat zou de vertaling 'terugtrekken aan de grens' maken. Da's natuurlijk niet zo goed in een oorlog. Ongeluk!
From Nelson: "Under #24 it says, favorable to have somewhere to go. What does this mean?"...
Tracked: Apr 23, 12:18