'Mondhoeken'?

Ik heb 'De Mondhoeken' of 'De Voeding' altijd een rare vertaling gevonden van yí 頤 (hexagram 27). Ik denk dat elke vertaler er wel mee in z'n maag heeft gezeten. Het Oordeel maakt het er ook niet makkelijker op:

頤.貞吉.觀頤.自求口實.

Wilhelm vertaalt dit met "De Mondhoeken. Standvastigheid brengt heil. Zie naar het voedsel en de dingen waarmee iemand zelf tracht zijn mond te vullen." De vertalingen van Han Boering e.a. komen hier mee overeen. Ik heb het altijd maar een vreemde zin gevonden.

Het probleem met 頤 is dat we voor de betekenis van het karakter grotendeels afhankelijk zijn van latere toelichtingen. Het karakter komt namelijk niet voor in boeken die dezelfde leeftijd hebben als de Yi, en in latere boeken wordt 頤 altijd gebruikt met de Yi en die toelichtingen in het achterhoofd. Die toelichtingen zeggen dat 頤 'kin, onderste kaak' of 'voeding' betekent, dus dat nemen we dan maar over. Maar er valt meer over te zeggen dan dat.

In bronsinscripties vinden we 頤 terug in zijn oude vorm 𦣞 (NB in Internet Explorer wordt dit karakter een vierkantje; Firefox laat 'm bij mij wel zien. Nóg een goeie reden om over te stappen). Karlgren zegt hier over (GSR 960a): "part of a name: Hei Yi 黑頤, 'Black chin' ". Beide karakters worden in bronsinscripties voornamelijk gebruikt als naam (金文大字典 2668 & 4811). 黑 lijkt in zijn oude vorm op een man met een masker; een latere versie daarvan voegt er vlammetjes aan toe. Het zou een sjamaan kunnen zijn die zich bezighoudt met waarzeggen d.m.v. orakelbotten. Hierbij werd een gloeiende staaf verhit en tegen een (geprepareerd) bot gehouden waardoor er barsten in kwamen die een zekere (maar tegenwoordig niet meer bekende) betekenis hadden (de gebruikte afbeeldingen zijn van de Chinese Etymology site).

Richard Kunst zegt in zijn aantekeningen over 頤: "Given the content of a number of lines of H27 it is tempting to see in 頤 a lost meaning, or a loaned meaning of 'scapula' or just 'bone', a bone used in divination. (...) 𦣞 is possibly a picture of shoulder blades. Shoulder bones, cracked open, were sometimes used in bone divination." Apart is dat Kunst deze visie niet meeneemt in zijn doctoraalscriptie, hij houdt toch de standaard vertaling van 'kaken' aan. Toch past de vertaling 'schouderbot' ook wel in de naam 黑頤 die we in bronsinscripties aantreffen. Het zou dan de naam van een sjamaan kunnen zijn die zich bezig hield met divinatie d.m.v. schouderbladen. Speculaties, speculaties.....

Zelf heb ik het idee dat met 頤 een staat, een gebied of een land wordt bedoeld. 頤 was een naam, dat weten we nu, en namen waren vroeger verbonden aan clans, die weer gebonden waren aan een bepaald gebied. Dit ga ik nog verder uitzoeken, en kijken of dat past in de context van de zinnen waar 頤 in voorkomt. Tot de volgende keer dus.