Op uitnodiging van Roel Jansen heb ik enige tijd terug twee avonden verzorgd voor zijn kerngroep. Roel vond dat het tijd werd dat zijn Tai Chi-studenten wat meer te weten kwamen over de Yijing, zijn geschiedenis, gebruik en andere eigenaardigheden. Dit soort hap-snap ad-hoc avonden vind ik het leukste om te doen: er is veel ruimte voor dialoog, en vooral bij de School van de Kraanvogel vind je een kritisch gehoor.
De eerste avond verschafte inleidende info. De tweede avond was meer praktisch omdat ik de studenten de opdracht had gegeven zelf de Yijing te gebruiken. Een van de deelnemers van de eerste avond was John Tak. Hij maakte een lezenswaardige impressie hiervan en plaatste deze d.d. 26 januari op zijn weblog:
If it's itching, scratch it!
't
Is wel niet helemaal chronologisch, maar afgelopen maandag hebben we
het reguliere tai chi onderricht even gelaten voor wat het is. In
plaats daarvan is expert Harmen Mesker binnengehaald voor een workshop
over de I-Tjing (sessie 1 in een serie van 2), het zgn. boek der
veranderingen. Wat dat precies is/kan zijn, legt hij uit op www.itcn.nl.
Belangrijke
begrippen zijn meegaan in de 'dynamiek van het leven', 'praktische
toepassing van yin en yang' en de 'vrijheid om eigen keuzes en
verantwoordelijkheid te nemen'. Zelf wil Harmen helemaal niet aan het
idee dat de I-Tjing een orakelboek is en kan dat ook behoorlijk kracht
bijzetten (maar: zeker niet gespeend van enige humor en
zelfrelativering), ik mag dat wel...
Vanuit de School van de Kraanvogel
kregen we natuurlijk bepaalde opdrachten mee, omdat het gedachtengoed
van de I-Tjing dicht tegen die van tai chi aanligt. Hoogstens is
misschien de context wat anders: tai chi biedt handvatten om vloeiend,
zonder blauwe ogen door een fysieke strijd te komen, de I-Tjing gaat
meer over het leven en situaties daarin. En hey, het leven betekent op
zich ook strijd. Een hele leuke en interessante, maar desalniettemin...
Dus daar gingen we: yin/yang, mentaal 'open' zijn, bewegende en
vloeiende lijnen, elementen, veel beeldspraak, hexagrammen en vrij
associëren daarmee. Ha, nou is vrijwel het hele Kraanvogel-kerngroepje
zowat HBO- en universitair geschoold, bevat 3 sinelogen en zweeft niet
in dit soort kreten, maar staat ze ook nog eens vrijwel iedere dag in
praktijk te knallen in het oefenhok. Dat om maar aan te geven dat
iedereen redelijk open minded is, maar ook niet echt schroomt om
kritische vragen te stellen en zijn eigen beeld te vormen.
Je
kan dus volgens mij niet zomaar ieder I-Tjing-dametje van de
paranormaalbeurs bij ons neerzetten (alleen typetje blond, dan zijn we
muisstil ), maar Harmen deed het erg goed. Niet bang om uitgesproken
te zijn en geen vraag (er komen er vast nog meer) bleef onbeantwoord.
Wel,
na ruim drie uur droop iedereen afgeknoedeld af naar huis met een
opdracht: ga maar wat vragen aan jezelf stellen, werp 6 keer 3 muntjes
voor een hexagram en kijk wat het je vertelt en of je er iets mee kunt.
Wel,
uh, ik ga natuurlijk echt niet zomaar pitchen. Verder onderzoek leert
dat er in het gevonden hexagram, een oordeel en beeld zit, maar ook een
ander kernhexagram, progressie, Hemelse viertallen en afgeleide
hexagrammen. Holy shit, geen wonder dat er mensen zijn die er een
levenslange studie van maken. Okay, weten we een beetje waar het
heengaat.
Maar punt is: 6 x 3 muntjes gooien is
nogal een situatie die het dichtst bij random of willekeurig in de
buurt komt als je je maar kunt voorstellen. Ik denk dat alleen de
decimalen van pi nog een graadje erger zijn. Hoe bestaat het in
vredesnaam dat willekeurig bijeengeraapte yin- en yanglijntjes
toevallig van toepassing kunnen zijn of het antwoord bevatten op één
concrete vraag? Hm, I don't know, can't tell...
In ieder geval, dit was mijn resultaat:
Donderrrrrs...
Het kernhexagram, degene waar ik mee zou moeten werken:
Tjièn? Eh, tsja...
Zo,
het zal je maar gezegd worden, hè? Onnodig te zeggen, vooralsnog levert
het alleen nog maar meer vragen op dan dat het antwoorden geeft.
Ongetwijfeld komen we daar over een dikke week over te spreken. Wat zeg
je? Welke vraag ik gesteld heb? Zeg ik lekker niet, volgende week
maandag moet ik toch ook nog wat te melden hebben? Bovendien: het boek
der veranderingen ligt hiermee nu letterlijk open en daarmee is deze
jongen nu letterlijk een open boek. I care not, maar vind het wel even
mooi zo.
De experts zeggen nu waarschijnlijk al direct 'oh, ben jij er zo één', haha. Als ze nog geen dwangbuisje laten aanrukken...
Dank aan John dat ik dit stuk op mijn weblog mag plaatsen. Jammer genoeg was hij er de tweede avond niet bij, want dan had hij gezien dat zijn antwoord van de Yijing opvallend veel overeenkomsten vertoonde met de antwoorden die een paar andere deelnemers hadden gekregen, en dat had hem wellicht nog wat verhelderende inzichten verschaft. Hierover vertelt David, een andere deelnemer, op het weblog van Roel:
Spontaniteit met muntjes
Dat de studie van Tai Chi binnen de School van de Kraanvogel serieus
wordt genomen, is wel bekend. Naast de vele uren die leerlingen van de
school steken in praktische training, kreeg de Kerngroep ook de kans om
flink wat op te steken van het geheimzinnige boek Yijing. We
hadden namelijk geluk dat Harmen
Mesker, op uitnodiging van Roel, bereid was om twee sessies met ons
door te brengen. Afgelopen maandag hadden we onze afsluitende sessie.
Wat is de Yijing? Ik zou zeggen, bezoek de Yijing-site
van Harmen en hij opent daar voor je de wondere wereld van de Yijing.
Vertaald betekent Yijing 'het Boek der Veranderingen'. De Yijing
bestaat uit een basistekst en een toelichting die van verschillende
auteurs komt.
Het werd al snel duidelijk dat zoals bij vele
vertalingen verschillende interpretaties van de originele tekst bestaan
waarover ook weer eens geen overeenstemming bestaat welke tekst de
originele is. Voor de meeste mensen is de Yijing een orakelboek
dat je op weg helpt bij het maken van keuzes in het leven. Dit kan aan
de hand van het interpreteren van de hexagrammen die elk weer uit 2
trigrammen bestaan. Elk trigram (bagua) bestaat weer uit drie streepjes.
Tja, hier kon ik voor de workshop zelf ook niet veel mee....
En toch is de Yijing niet zo vaag als ik gedacht had. De
belangrijkste uitgangspunten zijn duidelijk. De hexagrammen staan vast
en de globale betekenis van de yin- en yang-lijnen in de
plaatjes zijn ook bekend. De 64 hexagrammen geven eigenlijk alle
situaties in het leven weer. Alles wat we dan nog nodig hebben is een
berg eten, drank, drie muntjes, concrete vragen en natuurlijk een
geduldige Yijing-expert.
Onze 'geduldige expert'...
Ik heb dus ook met muntjes gegooid, maar moest wel eerst een vraag
verzinnen. Dit bleek voor de meesten de lastigste opdracht, maar
uiteindelijk kwam ik met een vraag over mijn huidige baan. Tja, ik moest
toch wat. Thuis heb ik 6 keer de 3 muntjes gegooid, Kop is 3 en munt is
2. Bij elkaar geteld kreeg je een even (yang-lijn, dus
onafgebroken streep) of oneven getal (yin-lijn: afgebroken
streep). De zes streepjes vormen een hexagram en je hebt een antwoord op
je vraag, mits je de betekenis goed hebt. Zoals gezegd was ik verbaasd
dat het antwoord heel concreet (met wat kleine misten en maren) was, en
ik het mooie is dat er nooit een fout antwoord is. Wel moet je de
belangrijkste betekenis van de trigrammen weten, maar dat staat allemaal
op boeken, websites en in het hoofd van de Harmen. Opvallend was dat de
meesten van ons het trigram Donder gooiden, wat geassocieerd wordt met
onmiddellijke actie. Niet raar natuurlijk voor een actieve school als de
onze.
En wat nu? Zonder de nuchtere uitleg van Harmen was het natuurlijk erg
lastig geweest om de hexagrammen te interpreteren, maar mijn grootste
les was om alles, ook deze wijze om met keuzes om te gaan, spontaan en
naar je eigen gevoel en situatie te benaderen, wat natuurlijk een
belangrijke les is van Tai Chi van de school. Dit werd ook flink
benadrukt door Harmen. Dus ook bij de uitleg en interpretatie van de
hexagrammen. Harmen benadrukte voortdurend dat het belangrijk was om
spontaan, zonder te veel na te denken, te luisteren naar welke
persoonlijke associaties bij jezelf werd opgeroepen. Er zijn wel
voorgeschreven regeltjes en verklaringen, maar die kunnen zonder moeite overruled
worden als je spontane associaties hebt met de hexagrammen. Niets
moet, (bijna) alles kan en mag. En toch rolt er dan een tastbaar
antwoord uit op de vraag, waar je iets mee kan. Vloeiend en moeiteloos
laveerde Harmen door alle rationale vragen die rationale antwoorden
vereisten. In mijn geval vergde mijn situatie onmiddelijke actie en
daarna zou ik in wat rustigere vaarwater belanden. De Yijing vertelt
je echter niet wat je iets precies moet doen, maar adviseert je wel hoe
je een keuze kan benaderen. Zoals Harmen ook aangeeft: je hebt geen vat
op wat er in je leven gebeurt, maar wel op hoe je ermee omgaat.
En de link met Tai Chi? Persoonlijk kan ik na de crash course Yijing,
de benadering van de Yijing vergelijken met pushing hands.
Het heeft geen zin om vantevoren te gaan bedenken welke handeling of
beweging je precies wilt gaat doen, want dan schakel je automatisch je
gevoel uit en ben je niet in staat om te luisteren naar je eigen gevoel
(ten opzichte van de ander) . Het gaat al stukken makkelijker als je je
bewuste aandacht uitschakelt en je zo instelt dat je ongeacht de
(bewegings)situatie vertrouwen houdt in je eigen gevoel. Als je de Yijing
raadpleegt met de intentie iets te willen of juist niet, dan werkt
het volgens mij niet, want dan beïnvloedt dit teveel je interpretatie en
vooral hoe je vervolgens met de aanwijzingen omgaat.
Als sinoloog was ik natuurlijk ontzettend geïnteresseerd in de hele
(historische) achtergrond van de Yijing en de uitgebreide studie
van Harmen naar de betekenis en vertaling van dit bijzondere boekwerk.
Het is maar een tipje van de ijsberg, maar het tipje heeft mij weer eens
bewust gemaakt van het feit dat er niet een weg is naar een antwoord, en
dat jouw weg zeker niet altijd geldt voor anderen. Ik vond het erg
boeiend, dus bedankt Harmen en Roel voor ervaring. Als blijk van
waardering hebben we Harmen weggestuurd met een plak samengeperste
Chinese thee. De volgende keer probeer ik er een te vinden met een bagua-tekening.
Ook dank aan David voor zijn toestemming voor overname van dit stuk. Zelf vond ik het twee zeer leuke avonden en als ze me weer vroegen zou ik het zo weer doen. De studenten van Roel zijn een kritisch volkje, ze slikken niet alles, willen graag het naadje van de kous weten en vragen dóór. Zo zie ik het graag, het houdt je scherp.
Het was inderdaad opvallend, zoals David opmerkte, dat het trigram Donder in veel Yijing-antwoorden terug te vinden was. Statistisch gezien bijna onmogelijk, Yijingistisch gezien niet zo verwonderlijk. De Donder en zijn associaties van spontane actie, niet-nadenken-maar-doen, impulsief (maar niet ongecontroleerd) handelen, dit alles past goed bij Tai Chi als krijgskunst.
Was na twee avonden voor iedereen de Yijing en zijn antwoorden zo klaar als een klontje? Neuh. Maar wat het boek voor je kan betekenen, en hoe je het kan gebruiken, dat was voor iedereen wel duidelijk, zo heb ik begrepen. En dat goede inzichten niet altijd direct komen maar soms even op zich laten wachten laat het weblog van John zien, die in zijn entry d.d. 25 februari vermeldt wat het werken met de Yijing hem heeft geleerd:
De boodschap? Je stelt uiteindelijk geen wezenlijke vragen over jezelf
aan boeken, kaarten, munten of glazen bollen. Je stelt ze aan jezelf,
niks of niemand anders. Doe niks met het antwoord (wat uiteindelijk uit
je eigen ik komt) en alle verantwoordelijkheid voor de resultaten
(niks, dus) ligt helemaal bij jezelf. Iedere situatie vereist een
houding en een verandering treedt slechts op omdat men yang wenst te
reageren op een situatie die yin is. Is-ie yang? Wel, dan ga je toch
even meer yin wezen..?
Inderdaad, John. Ik hoor mijzelf de laatste tijd vaak zeggen "niet moeilijk doen!". Keep it simple. Teveel is minder dan genoeg. Dank aan de School van de Kraanvogel voor twee leerzame avonden.